Dostępne formy opodatkowania w 2024 r. (JDG)

W 2024 roku przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą mają do wyboru trzy formy opodatkowania. Są to:

• skala podatkowa
• podatek liniowy oraz
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

1. Skala podatkowa

Podstawową formą opodatkowania przedsiębiorców jest opodatkowanie na tzw. zasadach ogólnych – tj. według skali podatkowej. Jest to domyślna forma opodatkowania przedsiębiorców, więc nie ma konieczności powiadamiania naczelnika urzędu skarbowego o tym, że chcesz się nią rozliczać. Wysokość obciążeń podatkowych w tym modelu jest zależna od wysokości dochodu tj.:

Podstawą opodatkowania w tym modelu jest dochód rozumiany jako przychód minus koszty jego uzyskania.

Dodatkowo dochód lub podatek mogą być pomniejszone o przysługujące ulgi i odliczenia. W ramach zasad ogólnych można również przykładowo skorzystać z preferencyjnego rozliczenia się razem ze współmałżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Dochody z działalności gospodarczej rozlicza się do końca kwietnia następnego w zeznaniu rocznym PIT-36, a w trakcie roku odprowadza się są zaliczki na podatek dochodowy za poszczególne miesiące lub kwartały roku podatkowego. Kwartalny sposób opłacania zaliczek jest dostępny dla podatników rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej oraz dla małych podatników (których przychód w poprzednim roku nie przekroczył kwoty 2 milionów euro brutto – tj. wraz z podatkiem VAT). O wyborze kwartalnego sposobu opłacania zaliczek na podatek informujesz w zeznaniu podatkowym składany za dany rok.

2. Podatek liniowy

Kolejną formą opodatkowania przedsiębiorców jest podatek liniowy. Aby móc z niego skorzystać należy zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy przychód osiągnięty zostanie w grudniu tego roku.

W podatku liniowym podobnie jak przy skali podatkowej opodatkowaniu podlega dochód (przychód pomniejszony o koszty) jednak według stałej stawki wynoszącej 19%, niezależnie od wysokości dochodu.

Ważne: podatnicy, który wybrali podatek liniowy, nie mogą stosować kwoty wolnej od podatku (30 000 zł – przyp.).

Ponadto podatek liniowy nie jest jednak dostępny dla podatników świadczących usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy w tym samym roku oraz w takim samym zakresie, w jakim świadczyli oni usługi w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.

Przykład nr 1

Podatnik w pierwszej połowie 2024 roku wykonywał na rzecz X sp. z o.o. usługi architektoniczne w ramach umowy o pracę. W lipcu 2024 roku założył swoją działalność gospodarczą i w jej ramach podpisał z X sp. z o.o. umowę o świadczenie usług architektonicznych, a umowa o pracę została rozwiązana. W opisanej sytuacji podatnik będzie mógł rozliczać dochody z działalności gospodarczej za pomocą podatku liniowego dopiero od 2025 roku.

Przykład nr 2

Podatnik w pierwszym kwartale 2024 roku wykonywał na rzecz Y P.S.A. usługi informatyczne w ramach umowy o pracę. W kwietniu 2024 roku założył swoją działalność gospodarczą i w jej ramach podpisał z Y P.S.A. umowę o świadczenie usług marketingowych. W opisanej sytuacji podatnik będzie mógł rozliczać dochody z działalności gospodarczej za pomocą podatku liniowego już od 2024 roku.

W modelu tym nie skorzystasz również z preferencyjnego rozliczenia się razem ze współmałżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko oraz nie będziesz mógł skorzystać z niektórych ulg i odliczeń, z kilkoma wyjątkami takimi jak odliczenie składek na ubezpieczenia społeczne, składek na ubezpieczenie zdrowotne (w 2024 r. tylko do wysokości 11 600 zł w skali roku), wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE), ulgi B+R czy ulgi sponsoringowej.

Dochody z działalności gospodarczej rozliczasz do końca kwietnia następnego w zeznaniu rocznym PIT-36L, a w trakcie roku odprowadzasz zaliczki na podatek dochodowy za poszczególne miesiące lub kwartały roku podatkowego. Kwartalny sposób opłacania zaliczek jest dostępny dla podatników rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej oraz dla małych podatników, czyli takich podatników, których przychód w poprzednim roku nie przekroczył kwoty 2 milionów euro brutto (tj. wraz z podatkiem VAT). O wyborze kwartalnego sposobu opłacania zaliczek na podatek informujesz w zeznaniu podatkowym składany za dany rok.

3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Trzecią i ostatnią formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Podobnie jak w podatku liniowym, aby móc z niego skorzystać należy zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągniesz pierwszy przychód w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy przychód osiągniesz w grudniu tego roku.

Podstawą opodatkowania przy ryczałcie jest przychód (a nie dochód jak przy skali podatkowej oraz podatku liniowym), który może być pomniejszony o wskazane w ustawie odliczenia np. składki na ubezpieczenia społeczne, 50% zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne, wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) czy ulga termomodernizacyjna. W modelu tym również nie skorzystasz z preferencyjnego rozliczenia się razem ze współmałżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. W ryczałcie nie rozlicza się kosztów uzyskania przychodów (co ma miejsce na skali podatkowej i w podatku liniowym).

Przychód na ryczałcie opodatkowany jest według jednej z 9 stawek przewidzianych dla działalności gospodarczej wynoszących od 3% do 17%. To która stawka będzie właściwa, zależy od przedmiotu prowadzonej działalności i jest określone wprost w ustawie o ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych.

Przeczytaj więcej o stawkach ryczałtu w tym artykule:

Przychody z działalności gospodarczej rozliczasz do końca kwietnia następnego w zeznaniu rocznym PIT-28, a w trakcie roku odprowadzasz zaliczki na podatek dochodowy za poszczególne miesiące lub kwartały roku podatkowego. Rozliczenia kwartalne możesz stosować gdy rozpoczynasz działalność lub wtedy, gdy wartość Twojego przychodu w poprzednim roku nie przekroczyła 200 000 euro netto. O stosowaniu rozliczeń kwartalnych należy poinformować w zeznaniu PIT-28.

Ważne: ryczałt nie może być stosowany w następujących sytuacjach:

• opłacasz podatek w formie karty podatkowej;
• korzystasz z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego;
• osiągasz przychody z tytułu prowadzenia aptek lub działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych lub działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych;
• wytwarzasz wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii;
• podejmujesz wykonywanie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej:
  • samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem,
  • w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
  • samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka, 
  – jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

Ryczałtu nie możesz stosować również wtedy gdy będziesz uzyskiwał przychody ze sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów lub ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które wykonywałeś w roku poprzedzającym rok podatkowy lub w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.

Ponadto, ryczałt może być stosowany do wysokości przychodów 2 mln euro netto obliczane za poprzedni rok podatkowy. Przekroczenie wskazanego limitu nie skutkuje pozbawieniem prawa do rozliczania się w formie ryczałtu w roku przekroczenia limitu, a dopiero od następnego roku. 

Składka zdrowotna

Istotnym obciążeniem wpływającym na efektywną wysokość opodatkowania jest składka zdrowotna – jej wysokość jest inna dla każdej z omówionych trzech form opodatkowania.

O składce zdrowotnej przeczytasz w tym artykule.